ULERMENA LANTZEN
1. Arabako hego mendebaldean, Gazteiz, Burgos eta Urduñatik gertu,Gesaltza-Añana dago. Herri bik osatzen dute udalerria: Atiega eta Gesaltza-Añana.
2.Gatz domoari esker. Gertakarien kronologiari iruzurrik ez egiteko, gainean eraikitako herriak bihurtu zuela domoa ospetsu. Gatzaren erruz sortu baitzen Gesaltza, eta ez alderantziz.
3. Gatzaren prezioa zeharo amildu delako.
4.Orain dela zazpi urte, gesaltzarrek Gatzaga elkartea sortu zuten.
5. Lehen gorrantzi handia erromatarrentzat gatzak balio handia zeukala, soldata ordaintzeko ere erabiltzen zuten eta. Hortik dator salario hitza, elikagaiak gordetzeko gatza erabiltzen zen eta egun garrantzia balioa galdu du eta merkea da.
6.Arabako Foru Aldundiak eskubiak dauka Haran Gazia ustiatzeko, gatza turistentzako amu bihurtzea, hemengo gatzak balio erantsia daukala zabaldu nahi dute, kalitatezko produktututzat saltze aldera.
7. Gatzuna: Hau da, gatza uretatik atera eta gero, berrio nahasten dute urarekin.
8. Larrain: Haran erditik doa ur gazi errekastoa, eta haren alde bietan gatza lortzeko erabiltza erabiltzen diren(edo ziren) zurezko sail txikiak daude.
9.
-Gaia: Gasaltza-Añana herrian gatzak izan duen garrantzioa historia zehar eta onen galera.
-Laburpena: Atzo, Gesaltza-Añana oso famatua zen bere gatzarekin eta gendea saltzen zuen gatza eta erosten zen, denbora pasa da horrezkero gatza balioa galdu du eta horregatik gendearen herria alde egin dute,lanako bilatu dute, diru handia ez dute irabasi. Gendea geraten den,turismoaren egiten dute" nola garbitzen den gatzuna eta aribide guztia" ezin dute saldu dirrurik ez diete ematen .
-Herramana: Gasaltza-Añana herria lehen gatza oso baliotzua zen baina gaur egun gatzak ez du lehen zuen balioa eta jadanik ez dute saltzen. Horren ordez larrain batean lan egiteko aukera ematen dute, bere gatza bere etxera eramateko, horregatik ezaten du tituloagatik oparitzen duela herri honek.
